İlk yardımın hayat kurtarmadaki önemi tartışılmaz.
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, 112 Acil Servis aranmadan önce yapılması gereken ilk yardım uygulamalarıyla ilgili şu bilgileri verdi:
İlk yardımın hayat kurtarmadaki önemi tartışılmaz. Doğru ve bilinçli şekilde uygulandığında kişiyi yaşama döndürebilir. Hatalı uygulamalar ve panik hali ise sakatlıklara ve hatta ölümlere yol açabilir…
Bilinç Kaybı
Bu durumdaki bir kişi kendisinin ve çevresinin farkında değildir. Sorulara makul ve mantıklı cevaplar veremez; yer, zaman ve mekan oryantasyonu yoktur. Bilinç kaybı olan bir hastada kafa travmaları, zehirlenmeler, kalp krizi, şeker koması, hipoglisemi koması, beyin damarlarında yaygın tıkanma veya kanama, ensefalit gibi durumlar söz konusudur. Böyle bir hasta karşısında hemen 112 Acil Servisi aranarak yardım istenmelidir. Hastanın uyanık olup olmadığı, sesli uyaranlara ve ağrılı uyaranlara cevap verip vermediği sorgulanmalıdır. Hemen havayolunun açık olup olmadığı, nabız ve solunum durumu kontrol edilmelidir.
Kalp Krizi
Kalp krizi geçirdiğini düşünen kişi hemen dilaltı ya da 2 çocuk aspirini almalı. Hareket etmemeli, fenalık hissi varsa ayaklarını yukarı kaldırmalı veya nefes darlığı yaşıyorsa oturmalı. Şikâyetler 15 dakika içinde geçmezse ilaçlar tekrar alınmalı. Telefonla ambulans çağırılmalı. Çünkü kalp krizinin ilk bir saatinde yapılacak müdahale, hasarı en aza indirir.
Bilinçli ilk yardım çok önemli… Hastanın kalp krizi geçirdiği anlaşıldığında öncelikle düz bir zemine yatırılması ve hastaneye transferinin planlanması gerekir. Bu sırada hastanın boynu geriye, çenesi ise sol tarafa çevrilir. Eğer tansiyonu düşükse, soğuk soğuk terliyorsa ayaklarını yükseğe kaldırmak önemlidir. Kusma ihtimaline karşı başını yana çevirmek gerekir. Eğer kişinin bilinen bir kalp hastalığı varsa ve takip altındaysa, yanında çoğunlukla dilaltı tabletleri veya sprey taşımaktadır. Bu durumda ilaçlardan hastaya verilmesi, krize ilk müdahale için gereklidir. Daha ileri aşamalarda eğer örneğin kalbin durması gibi bir sorun söz konusuysa ve hastanın yanındaki kişi doğru kalp masajını biliyorsa profesyonel ekip yetişinceye kadar bunu uygulamalı ve kalp masajı yapmalıdır. Yakınları kalp hastası olanların suni solunum ve kalp masajını öğrenmesi çok önemlidir ve hayat kurtarıcı olabilir.
Kesikler
Antiseptik solüsyona batırılmış bir gazlı bez veya temiz bir bez ile kesik yerinin üzerine 5 dakika kadar basınç yapmak uygun bir işlemdir. Bu tampona rağmen kanama durmamış ise yaralanan yerin üst kısmına sıkı bir bandaj yapılması gerekli olacaktır.
Felç
Beyni besleyen kan damarlarından bir veya birkaçının pıhtıyla tıkanması veya damar yırtılması sonucu ortaya çıkan felç (inme) tablosu kritik bir durumdur. Beynin etkilenen bölgelerine göre farklı farklı belirtiler ortaya çıkar. Ani ve şiddetli baş ağrısı, konuşma bozukluğu, ağızda ve yüzde asimetri, kol ve bacaklarda hareket güçlüğü ve güç kaybı belirtileridir. Hastanın bilinci yerinde olabilir veya komada olabilir. Bu durumda 112 aranmalı.
Bayılma
Bayılma kendi kendine kısa sürede iyileşen bilinç kayıplarıdır. Geçici olarak beyin kanlanmasının azalmasına bağlıdır. Şiddetli ağrı, sevinç, üzüntü, heyecan ve açlık bu tabloya neden olabilir. Yine 112 hemen arandıktan sonra hastanın sırtüstü yere uzanması sağlanmalı ve bacakları yukarıya kaldırılmalıdır. Bu pozisyon ile beyne kan akışı sağlanır ve hasta kendine gelir. Bayılan kişinin ayakları yukarıya kaldırılır.
Burun Kanaması
Hastanın başı öne doğru hafifçe eğilmeli ve hastaya kanını yutmaması gerektiği söylenmelidir. Sağ elin işaret ve başparmağı ile burun kanatlarının etli kısımlarına sıkı sıkıya basınç uygulanmalı ve 10 dk kadar bu pozisyon sürdürülmelidir. Sonuçta büyük bir ihtimalle burun kanaması duracaktır. Sonra bir hastaneye gidilmeli.
Şeker Hastalarında Bilinç Kaybı
Şeker hastaları için en önemli bilinç kaybı nedeni kan şekerinin ani olarak düşmesidir. İlaç veya insülin kullanan bir hasta söz konusudur. İlaçların dozunun fazla gelmesi, öğün atlama böyle bir tabloya neden olabilir. Kişide açlık hissi, sinirlilik, anlamsız konuşmalar, görme bozuklukları söz konusu olabilir. Hasta bilincini yitirmiş olabilir. Böyle bir durumda 1-2 bardak meyve suyu hayat kurtarıcıdır.
Yanıklar
Bütün vücut yüzeyinin %10’undan fazlasını ilgilendiren bir yanık durumu oldukça ciddiye alınmalıdır. Büyük yanıklarda deriden ciddi sıvı kaybı ve enfeksiyon tehlikesi söz konusudur. Yanık fazla ve derin ise temiz bir bezle kapatılarak hemen bir sağlık kuruluşuna ulaşılmalıdır.
Kimyasal Madde İçilmesi
Yanlışlıkla çamaşır suyu gibi kimyasallar içildiğinde yapılması gereken tek şey hastanın asla kusturulmaması ve ağızdan bir şey verilmemesidir. Çünkü kusarken ağıza gelen yakıcı kimyasal maddeler yemek borusunu ikinci bir kez daha yakabilir. Hasta hemen bir sağlık kuruluşuna ulaştırılmalı.