Çok sıkı diyet yapmanıza rağmen kilo veremiyorsanız tiroid kontrolü yaptırmanızda fayda var. Zira tiroid hastalıkları, kilo kaybına veya aşırı kilo alımına neden olabiliyor…
İnsan sağlığı, metabolizma, büyüme ve gelişmeye çok önemli katkıları olan tiroid hormonları, boynun ön tarafında bulunan, ağırlığı 15-20 gr olan tiroid bezi tarafından salgılanırlar. Tiroid hormonlarının salgılanması, hedef doku ve hücrelerde etkilerinin ortaya çıkması çok hassas kontrol mekanizmaları tarafından ayarlanmaktadır. İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk vücudumuzda pek çok önemli fonksiyonu olan tiroid konusunda bilinmesi gerekenleri anlattı…
Vücuda Etkileri Nelerdir?
Tiroid hormonları organizmadaki hemen bütün sistemleri etkiler, bütün vücut dokularının metabolik aktivitesini arttırır. Metabolik aktivitesinin artması ile birlikte protein sentezi, büyüme ve gelişme, zihinsel işlevlerde artış ve diğer endokrin bezlerin aktivitesinde artışlar ortaya çıkar. Tiroid hormonlarının büyüme ve gelişme üzerinde önemli etkileri vardır. Tiroid hormon eksikliğinde vücut ve kemik gelişmesi geri kalır, kemikleşme kusurlu oluşur. Tiroid hormonlarının sinir sistemindeki etkisi de önemlidir. Anne karnında veya doğumdan sonra tiroid hormonu eksikliği beyin ve zeka gelişimini engeller. Tiroid hormonların kalp ve dolaşım sisteminde önemli etkileri vardır. Kalbin normal olarak çalışması ve kan akımını sağlayabilmesi için tiroid hormonlarına ihtiyaç vardır. Tiroid hormonları karbonhidrat ve yağ metabolizmasını da düzenleyerek kilo kontrolü sağlar; kan glikoz, kolesterol, trigliserid düzeylerinin normal aralıklarda olmasını sağlar. Son yıllarda çevremizde de adını sıkça duymaya alışık olduğumuz tiroid hastalıkları, aşırı kilo alımı ve kilo kaybı gibi belirtilerle kendini gösterebiliyor.
Hashimoto Tiroidi
20-50 yaş arasındaki oldukça sık olan bir hastalıktır. Erkeklerde seyrek görülür. Hipotiroid belirti ve bulguları olan bir kişide tiroid hormonlarının ölçümü, tiroid oto-antikorlarının (anti TG, anti TPO) tayini, TSH ölçümü ve gerekirse ince iğne aspirasyon biyopsisi ile tanı rahatlıkla konabilir. Tedavide tiroid hormonlarının verilmesi, iyotlu tuz kullanılmaması ve cerrahi operasyondan kaçınmak önemlidir. İnsanların korktuğu bir hastalık olmasına rağmen, kronik seyirli ve selim bir hastalıktır.
Graves Hastalığı
Hipertiroidinin en yaygın formudur, bağışıklık sistemiyle ilgili (otoimmün) bir hastalıktır. Tıpkı Hashimoto tiroiditinde olduğu gibi tiroid dokusunun yapıtaşlarına karşı vücudun geliştirdiği oto-antikorlara bağlı olarak ortaya çıkar. Tiroid bezindeki TSH alıcılarına karşı ortaya çıkan tiroid uyarıcı antikorlar sonucu gelişir. Hipertiroid belirtileri yanı sıra, basit guatr ve göz belirtileri ön plandadır.
Tiroid Hormonunun Düşmanları
Tiroid bezi, tiroid hormonlarının üretimi ve salgılanmasında tek başına rol oynayan bir organ değildir. Tiroid hormonlarının üretim ve salgılanmasında hipotalamus, hipofiz ve tiroid aksından söz edilir. Tiroid bezi T4 ve T3 adı verilen iki hormonu üretir ve salgılar. Tiroid hormonlarının üretim ve salgılanmasında beynin hipotalamus bölgesinden, hipofiz ve tiroid aksından söz edilir. Hipotalamus ve hipofizi etkileyen hastalıklar, hormonal bozukluklar, stres, iyot eksikliği, hormon yapımı ve salgılanması rolü olan enzimlerin doğuştan eksikliği ve çeşitli maddelerce etkisiz hale getirilmesi tiroid hormon üretimi ve salgılanmasını bozarak genel vücut sağlığına zarar verir. T4’ün T3’e dönüşümü stres, ilaçlar, hastalıklar, çevresel toksinler, yiyecekler, yaş ile etkilenebilir.
İşte Tiroid Hastalıkları
Yetersiz tiroid hormonu üretimine bağlı olarak ortaya çıkan tabloya hipotiroidi denir. Hipotiroidi pek çok değişik nedenle ortaya çıkabilir. Çocuk hipotiroidisinde boy kısalığı ve zeka geriliği görülür. Tanı doğumdan hemen sonra ilk 10 gün içinde TSH ve tiroid hormonlarının ölçülmesi ile tanı konulabilir. Erişkin hipotiroidileri sessiz bir şekilde başlar. Orta ve ileri yaşlarda ortaya çıkan hipotiroidilerin en sık nedeni Hashimoto tiroiditi ve primer tiroid atrofisidir. Bu iki hastalık bağışıklık sistemiyle (otoimmün) olarak kabul edilir. Vücudun bağışıklık sistemi, tiroid bezinin bazı yapıtaşlarını yabancı veya düşman gibi algılayarak antikorlar üretir ve tiroid bezi harabiyeti ortaya çıkar.
Belirtileri
- Kabızlık
- Üşüme
- Uyuklama hali
- Unutkanlık
- Kilo verememe
- Ses kalınlaşması
- Kısırlık
- Hareketlerde ve zihinsel hızda yavaşlama
- Adet düzensizliği
Subakut Tiroid
Ateşli bir üst solunum yolu infeksiyonu gibi başlayan bu hastalıkta tiroid bezinde ağrılı bir büyüme meydana gelir. Tiroid bezinin viral bir etkenle enfekte olması sonucu geliştiği düşünülmektedir. Tiroid bezinin harabiyeti sonucu kana dökülen tiroid hormonlarının etkisine bağlı olarak tiroid hormon fazlalığı belirti ve bulguları ortaya çıkabilir. Bu belirtiler geçicidir ve sıklıkla 1-2 ay içinde iyileşme görülür. Tekrar eden vakalarda zaman içinde kalıcı hipotiroidi gelişebilir.
Hipertiroid
Tiroid bezinin aşırı hormon salgılaması ve kanda tiroid hormonlarının artmasına hipertiroidi denilir. Sık rastlanan hipertiroidi durumları, Basedow-Graves hastalığı, toksik adenom ve iyoda bağlı hipertiroididir.
Belirtileri
- Çarpıntı, titreme, gözlerde öne fırlama
- Sigara içen hastalarda kör olma riski
- Gözlerde sulanma, kızarma, yaşarma
- Aşırı sinirlilik
- Uykusuzluk
- İshal
- Aşırı iştah olmasına rağmen kilo kaybı
DİKKAT!
Basit bir kan testi TSH ile tiroid hastası olup olmadığınız kolaylıkla teşhis edilebilir.