Vücudumuzun en önemli organlarından biri olan böbrekler, susuzluktan çok fazla etkileniyor. Sıcakların ve yanlış beslenmenin etkisiyle vücut susuz kaldığında böbrek yetmezliğine kadar gidebilen durumlar oluşabiliyor…
Böbrekler normal metabolizma sonucu vücutta oluşan asidik karakterde atık maddeleri idrarla vücuttan uzaklaştırarak hayati görev yapan organlardır. Böbrekler olmadan yaşam düşünülemez. Vücutta en fazla çalışan organların başında gelir. Zira su, tuz ve elektrolit dengesini, pH seviyesini düzenleyerek bütün organların normal fonksiyon görmelerini sağlarlar. Ayrıca D vitaminini sentezleyerek kalsiyum ve fosfor dengesini, kemik sağlığını devam ettirirler. Böbreklerden salınan eritropoetin adı verilen hormon benzeri madde kemik iliğinde kan hücrelerinin yapımını uyarır. Böbreklerin immün sistem ve normal cinsel sağlık üzerinde de önemli fonksiyonları vardır. Yaz sıcaklarının böylesine hayati önemi olan böbreklere etkilerini Prof. Dr. Osman Erk anlattı…
Yaz Aylarında Böbreklerde Hangi Sorunlar Oluşabilir?
Böbrek taşları erkeklerin % 10, kadınların %5 kadarında ve özellikle yaz aylarında sık olarak ortaya çıkar. Genetik faktörler önemli olmakla birlikte yaz aylarında çok terleme nedeniyle vücudun susuz kalması; az su içme; şekerli, tuzlu ve hayvansal gıdaların fazla tüketilmesi taş oluşumunu kolaylaştırmaktadır. Böbrek taşları ciddiye alınmalıdır. Sonuçta böbrek yetersizliği ve infeksiyonlar ortaya çıkabilir.
Hangi Gıdalar Böbrek Taşına Yol Açar?
Fazla tuz tüketimi böbreklerden kalsiyum atılımını artırarak taş riskini yükseltir. Fastfood yiyecekler, hazır ambalajlı market ürünleri, tuzlu kuruyemişler bol miktarda tuz içerir. Hayvansal proteinler fazla miktarda oksalat ve kalsiyum içerdikleri için taş riskini arttırırlar. Süt ve mandıra ürünleri de yine fazla miktarda kalsiyum içerdiği için taş riskini arttırır. Sebze ve meyvelerde var olan D ve E vitaminleri, potasyum gibi mineraller taş riskini azaltırken sentetik D ve E vitaminlerinin taş riskini arttırdığı bildirilmektedir. İçinde bol miktarda oksalat ihtiva eden çay, çikolata, ıspanak, pırasa, çilek, kuruyemişler gibi besinler az tüketilmelidir. Turunçgillerde ve limonda bulunan sitrat maddesi ise taş önleyici özelliğe sahiptir.
Ne Gibi Belirtiler Görülür?
Doğum sancısına da benzeyen, kasıklara yayılabilen bel ağrısı en önemli şikayettir. Kişinin ağrısı zaman zaman azalır, çoğalır. Kişi ağrıdan yerinde duramaz, sürekli hareket halindedir. Birlikte bulantı, kusma, kabızlık ve idrarda kanama gibi şikayetler olabilir. Hastaların en şiddetli ağrı hissettikleri durumlardan biridir.
Sıcaklarda Nelere Dikkat Edilmeli?
Yaz aylarında kış aylarından daha fazla sıvı tüketilmesine dikkat edilmelidir. Terleme ile birlikte bol miktarda sıvı ve elektrolit kaybedildiği için ortalama 2-3 litre sıvı tüketilmelidir. Ayrıca yaz aylarında bağırsak infeksiyonları, ishal, gıda zehirlenmesi gibi vücudun sıvı ihtiyacını arttıran durumlar sıktır. Bu nedenle yeterli sıvı alımına dikkat edilmelidir. Böbrek hastalıklarının büyük bir kısmı herhangi bir belirti ve bulgu vermeden sessiz seyrettiği için susuz kalındığında akut böbrek yetersizliği ortaya çıkabilir, var olan böbrek yetersizliği daha da artış gösterebilir.
Nasıl Beslenmeli?
En fazla önerilen beslenme tarzı Akdeniz diyetidir. Yani sebze ve meyve ağırlıklı, hayvansal ürünlerden fakir, doğal beslenme tarzı tercih edilmelidir. Yaz aylarında çok fazla çay ve alkol tüketilmemelidir. Çayda bol miktarda oksalat olduğu için taş riski artar. Alkol ise vücuttan sıvı kaybettirerek susuzluğu arttırır. Fazla tuz tüketilmemelidir. Türkiye, Japonya ile birlikte dünyada en fazla tuz tüketen ülkelerden biridir. Günde 2-3 gr tuz tüketilmesi yeterli iken Türkiye’de günde ortalama 18-20 gr tuz tüketilmektedir. Fazla tuz tüketimi hipertansiyon, beyin felci, ödem ve kalp yetersizliğine neden olmaktadır. Hipertansiyon ise şeker hastalığı ile birlikte böbrek yetersizliğinin en önemli nedenidir. Marketlerde satılan hazır gıdalarda bol miktarda tuz vardır. Doğal sebze ve meyvelerde ise tansiyon düşürücü etkisi olan bol miktarda potasyum ve diğer mineraller, az miktarda doğal tuz vardır.
İlaç Kullanırken Nelere Dikkat Edilmeli?
Özellikle ağrı kesiciler ve antibiyotik kullanımına dikkat edilmeli, bu ilaçlar gelişigüzel kullanılmamalıdır. Az su içmeyle birlikte bu tür ilaçlar böbrek yetersizliği riskini arttırırlar.
Böbrek Yetmezliği Nasıl Önlenebilir?
Böbrek yetmezliği tanısı basit kan ve idrar tetkikleriyle rahatlıkla konulabilir. Erken teşhis, altta yatan şeker ve hipertansiyon gibi hastalıkların uygun bir şekilde tedavisi, diğer risk faktörlerinin ortadan kaldırılması son derece önemlidir. Uygun kan şekeri ve tansiyon değerlerinin yanı sıra obezitenin ortadan kaldırılması, sigaranın bırakılması, tuz alımının kısıtlanması, alkol içilmemesi, kolesterol yüksekliğinin önlenmesi ve egzersiz böbrek sağlığı için çok önemli unsurlardır.