Diyabet Kalbin Baş Düşmanı

Uzun süren diyabetin, kalp hastalığını tetiklemesi neredeyse kesin gibidir. Bu hastalık sinir sistemini de etkilediği için ‘göğüs ağrıları’ fark edilmeyebilir…

Yaşam reçeteleri

Şeker hastalığı (diyabet), toplumların yüzde 10-15’ini etkileyen salgın bir hastalık haline geldi. Genetik faktörler, çevresel faktörler ve yaşam biçimine bağlı olarak ortaya çıkan hastalık, pek çok başka hastalığın da ortaya çıkmasına neden olabilen anaç bir hastalıktır. Vücuttaki tüm organ ve dokuları etkiler, harap eder ve çalışmaz hale getirir. Şeker hastalığı genel olarak vücuttaki tüm büyük ve küçük damarları etkileyen, bu damarlara hasar veren, daraltan ve tıkayan bir hastalıktır. Yani metabolik bir hastalık olmasına rağmen, vücudun bütün damar sistemini, dolayısı ile damar sisteminin beslediği bütün organları zaman içerisinde harap eder.

Herhangi bir zamanda kan şekerinin yüzde 200 mg/dl’nin üzerinde olması, 8 saatlik açlık sonrası açlık kan şekerinin yüzde 126 mg/dl’den fazla olması şeker hastalığı tanısını kesinleştirir. İnsanda açlık kan şekerinin üst sınırı yüzde 100 mg/dl dir. 100-126 mg/dl arasına ise şeker hastalığı öncesi dönem (prediabetik dönem) denilmektedir.

SORU 1: Erken teşhis edilebilir mi?

Bu ge­çiş dö­ne­mi so­nun­da şe­ker has­ta­lı­ğı yıl­lar için­de ba­riz ha­le gel­mek­te­dir. Sa­nı­la­nın ak­si­ne şe­ker has­ta­lı­ğı ani baş­la­yan bir has­ta­lık de­ğil­dir ve yıl­lar için­de şe­ker has­ta­lı­ğı or­ta­ya çık­mak­ta­dır. Bu şe­ker has­ta­lı­ğı ön­ce­si dö­nem bi­le şe­ker has­ta­lı­ğı ka­dar tah­rip edi­ci ola­bi­lir. Bu dö­nem ise ki­şi­ler­de ra­hat­lık­la sap­ta­na­bi­lir. Aç­lık kan şe­ke­ri nor­mal ol­sa bi­le HbA1C de­ni­len son 3 ayın or­ta­la­ma kan şe­ke­ri­ni gös­te­ren test di­ya­bet ön­ce­si dö­ne­mi sap­ta­yan çok önem­li bir ta­nı ara­cı­dır.

Bu dö­nem­de ki­şi­le­re di­yet, fi­zik­sel ak­ti­vi­te ve ya­şam tar­zı de­ği­şik­lik­le­ri öne­ri­le­rek şe­ker has­ta­lı­ğı­nın ön­len­me­si müm­kün. Kı­sa­ca­sı şe­ker, ön­le­ne­bi­len has­ta­lık ola­rak ni­te­len­di­ri­le­bi­lir.

SORU 2: Nasıl beslenmemiz gerekiyor?

Kar­bon­hid­rat­la­rın di­yet­te faz­la yer teş­kil et­me­si za­rar­lı­dır. Bu yüz­den ka­li­te­siz ve he­men ka­na ka­rı­şa­rak kan­da şe­ker mik­ta­rı­nı ani ola­rak yük­sel­ten be­yaz ek­mek, be­yaz pi­rinç, tat­lı, bis­kü­vi, ha­mur işi gi­bi yi­ye­cek­ler­den uzak du­rul­ma­lı­dır. Gli­se­mik in­dek­si yük­sek olan in­cir, muz, ka­yı­sı, üzüm gi­bi mey­ve­ler­den az mik­tar­da ve kon­trol­lü tü­ke­tim son de­re­ce önem­li­dir. Bak­la­gil­ler, ku­ru fa­sul­ye, bar­bun­ya, no­hut, mer­ci­mek, en­gi­nar, bro­ko­li, ba­lık, kır­mı­zı et gi­bi be­sin­le­rin tü­ke­til­me­si­ne özen gös­te­ril­me­li­dir. Az mik­tar­da fın­dık, fıs­tık, çam­fıs­tı­ğı, ce­viz ye­nil­me­si­nin ön­le­yi­ci ola­bil­di­ği ifa­de edil­mek­te­dir. Mey­ve su­la­rı; şe­ker­li, gaz­lı içe­cek­ler ve mar­ket­ler­de sa­tı­lan için­de kat­kı mad­de­le­ri bu­lu­nan am­ba­laj­lı ha­zır gı­da­lar­dan uzak du­rul­ma­lı­dır. Az yağ­lı olan süt ve süt ürün­le­ri kul­la­nı­n. Di­yet, fi­zik­sel ak­ti­vi­te ve ya­şam tar­zı de­ği­şik­lik­le­riy­le ön­le­ne­me­yen şe­kere gi­diş sü­re­cin­de Acar­bo­se ve met­for­min gi­bi ilaç­la­rın dok­tor gö­ze­ti­min­de kul­la­nıl­ma­sı son de­re­ce ya­rar­lı ola­bi­lir.

SORU 3: Tedavisi var mı?

Şe­ker has­ta­lı­ğı­na gi­diş bir sü­reç­tir ve sık­lık­la 5-10 yıl gi­bi uzun bir sü­re­yi kap­sa­mak­ta­dır. Bu dö­nem­de ki­şi­le­rin sap­ta­nıp, ge­rek­li ön­lem­ler alın­ma­sı ge­nel sağ­lık açı­sın­dan son de­re­ce önem­li­dir. Şe­ker has­ta­lı­ğı, ko­ro­ner kalp has­ta­lı­ğı ve en­fark­tüs ile olan bir has­ta­lık­tır. Uzun sü­ren şe­ker has­ta­lı­ğı­nın so­nu­cun­da ko­ro­ner kalp has­ta­lı­ğı­nın or­ta­ya çık­ma­sı ke­sin gi­bi­dir. Şe­ker has­ta­lı­ğı si­nir sis­te­mi­ni de et­ki­le­di­ği için ko­ro­ner kalp has­ta­lı­ğın­da ve en­fark­tüs­te or­ta­ya çı­kan ve ta­nı­ya yar­dım­cı olan gö­ğüs ağ­rı­la­rı or­ta­ya çık­ma­ya­bi­lir.

SORU 4: Belirtisi nelerdir?

Di­ya­bet tip­le­ri­ne gö­re be­lir­ti­ler de­ği­şik şe­kil­ler­de ken­di­ni bel­li eder. Ör­ne­ğin Tip 1 di­ya­bet (genç­ler­de gö­rü­len ve pan­kre­as­ta­ki be­ta hüc­re ha­ra­bi­ye­ti ne­de­niy­le, ge­nel­lik­le baş­tan be­ri in­sü­li­ne ih­ti­yaç his­se­den bir di­ya­bet şek­li­dir) ani­den baş­lar. Da­ha çok aşı­rı yor­gun­luk, hal­siz­lik, su­suz­luk, sık sık id­ra­ra git­me ve ki­lo kay­bı gi­bi be­lir­ti­ler ta­şır. Tip 2 di­ya­bet ise (da­ha çok 25 yaş ve üs­tün­de gö­rü­len bir di­ya­bet ti­pi­dir) hız­lı bir ki­lo ver­me ve­ya ki­lo al­ma be­lir­tileriyle kendini gösterir.