Kan basıncı, kanın içinde dolaşmakta olduğu atardamarlar üzerine yaptığı basınç gücünü ifade eder. İlk tansiyon değeri sistolik kan basıncıdır (büyük tansiyon) ve kalbin kasılarak kanı aort damarına ittiği zaman oluşur. İkinci tansiyon değeri ise diastolik basınç (küçük tansiyon) olarak isimlendirilir ve kalbin gevşediği zaman aortta da hala var olan basıncı ifade eder. Tansiyon değeri 120/80 mmHg’den fazla olmamalıdır. Kan basıncının uzun süre yüksek kalması vücudun tüm damar sistemini, koroner kan damarlarını, yüksek basınç altında çalışmak zorunda kalan kalp kasını, kalp ileti sistemini etkiler. Kalp kası kalınlaşır, daha sonra kalp odacıkları genişler ve kalp yetersizliği tablosu ortaya çıkar. Hipertansiyon ve etkileri konusunda Prof. Dr. Osman Erk, bizlere birçok bilgi verdi.
SORU 1: Hipertansiyonun önemi nedir ve neden ortaya çıkar?
Hipertansiyon gelişmiş ülkelerde önlenebilir erken ölümlerin en sık nedenidir. Hipertansiyon %90-95 oranında herhangi bir nedene bağlı olmadan ortaya çıkar ve esansiyel hipertansiyon olarak adlandırılır. Yüzde 5-10 oranında ise Böbrek hastalıkları, böbrek üstü bezi ve hipofiz tümörleri, tiroid hastalıkları (hipertiroidi, hipotiroidi), uyku-apne sendromu, hamilelik ve ilaçlar (kortizon, antiromatizmal ilaçlar, doğum kontrol hapları) nedeni ile ortaya çıkar.
SORU 2: Hipertansiyon başka hangi hastalıklara yol açar?
Kalp yetersizliği, böbrek yetersizliği, koroner arter hastalığı, beyin damar hastalıkları ve beyin kanaması, periferik (çevresel) atardamar hastalıkları, aort diseksiyonu (aortanın yırtılması) ani ölüm ve cinsel yetersizliğe neden olabilir.
SORU 3: Hipertansiyon daha çok hangi hastalıklarla birliktedir?
Hipertansiyon, Tip II diabetes mellitüs (şeker hastalığı), ürik asit yüksekliği (gut hastalığı), kolesterol ve trigliserid yüksekliği ile birlikte olma eğilimindedir. Şeker hastalarının yüzde 40 kadarı hipertansiyon hastasıdır. Obezite, bel kalınlığı hipertansiyon riskini artırır.
SORU 4: Hipertansiyon hangi değerleri geçerse tedavi edilmelidir?
Sistolik kan basıncı 140 mmHg’yi, diastolik kan basıncı 90 mmHg’yi geçerse mutlaka tedaviye başlanılmalıdır. Kişide hipertansiyon yanı sıra şeker hastalığı, koroner kalp hastalıkları gibi hastalıklar var ise bu değerler 130/80 mmHg’ye çekilebilir.
SORU 5: Hipertansiyonun ilaçlarla tedavisi nasıl yapılır?
Hipertansiyonun tedavisi için 6 grup antihipertansif ilaç vardır ve doktor denetiminde hastaların metabolik özelliklerine göre bir grup ilaçla başlanır ve eğer tedavi yeterli olmaz ise diğer grup ilaçlar tedaviye eklenerek kontrol sağlanır.
SORU 6: İlaç dışı yaşam değişiklikleri tedavide önemli midir?
Hastalar mutlaka zayıflamalıdır. 1 kg’lık kilo kaybı tansiyonu 1 mmHg kadar düşürecektir. Tuz alımı mutlaka azaltılmalıdır. Marketlerdeki ambalajlı, işlenmiş, paketlenmiş gıda ürünlerinde tuz miktarı oldukça fazladır. Bu tür gıdalardan uzak durulmalıdır. Tuz antibakteriyel özelliklere sahip olduğu için (mikroorganizmaların suyunu çekerek öldürür) hemen her tür gıdada bol miktarda vardır, organik ve doğal ürünler tercih edilmelidir. Tuz alımı 2.4 gr/gün sodyum, 6 gr/gün sodyum klorür değerlerini geçmemelidir. (Tuzun yüzde 40’ı sodyum, %60’ı klorürdür) Düzenli egzersiz (canlı, tempolu 30-45 dakika yürüyüş) tansiyonu 10 mmHg kadar düşürür. Alkol alımı kısıtlanmalıdır. Erkekler 30 ml (720 ml bira, 300 ml şarap), kadınlar 15 ml den fazla alkol almamalıdır. Sigara bırakılmalı, tütün ürünleri kullanılmamalıdır. Balık tüketimine ve lifli beslenmeye önem verilmelidir. Taze meyve, sebze tüketimi artırılmalı; doymuş yağlar azaltılmalıdır. Potasyum, kalsiyum ve magnezyumlu gıdalar tüketilmelidir.
SORU 7: Hastaların beslenmesi hangi şekilde olmalıdır?
Diyet, Omega 3 yağ asitlerinden (balık, ceviz, semizotu, keten tohumu, yeşillikler), kalsiyumdan (badem, brokoli, süt), magnezyumdan (kuruyemiş, yeşillikler), potasyumdan (muz, patates, yoğurt, kayısı, kavun, portakal) zengin olmalıdır.
Tütün Ürünlerinden Uzak Durun…
Maden suyu ve sodalar aynı zamanda sodyum mineralinden de zengindir. Sodyum alımını sınırlandırması gereken yüksek tansiyonlu bireylerin maden suları ve sodalarını fazla tüketmemesi gerekir. Düzenli egzersiz (canlı, tempolu 30-45 dakika yürüyüş) tansiyonu 10 mmHg kadar düşürür. Alkol alımı kısıtlanmalıdır. Erkekler 30 ml (720 ml bira, 300 ml şarap), kadınlar 15 ml den fazla alkol alınmamalıdır. Sigara içiliyorsa derhal bırakılmalı, tütün ürünleri kesinlikle kullanılmamalıdır.