Hipertansiyon Doğru Adımlarla Engellenebilir

Kan ba­sın­cı, ka­nın için­de do­laş­mak­ta ol­du­ğu atar­da­mar­lar üze­ri­ne yap­tı­ğı ba­sınç gü­cü­nü ifa­de eder. İlk tan­si­yon de­ğe­ri sis­to­lik kan ba­sın­cı­dır (bü­yük tan­si­yon) ve kal­bin ka­sı­la­rak ka­nı aort da­ma­rı­na it­ti­ği za­man olu­şur. İkin­ci tan­si­yon de­ğe­ri ise di­as­to­lik ba­sınç (kü­çük tan­si­yon) ola­rak isim­len­di­ri­lir ve kal­bin gev­şe­di­ği za­man aort­ta da ha­la var olan ba­sın­cı ifa­de eder. Tan­si­yon de­ğe­ri 120/80 mmHg’­den faz­la ol­ma­ma­lı­dır. Kan ba­sın­cı­nın uzun sü­re yük­sek kal­ma­sı vü­cu­dun tüm da­mar sis­te­mi­ni, ko­ro­ner kan da­mar­la­rı­nı, yük­sek ba­sınç al­tın­da ça­lış­mak zo­run­da ka­lan kalp ka­sı­nı, kalp ile­ti sis­te­mi­ni et­ki­ler. Kalp ka­sı ka­lın­la­şır, da­ha son­ra kalp oda­cık­la­rı ge­niş­ler ve kalp ye­ter­siz­li­ği tab­lo­su or­ta­ya çı­kar. Hi­per­tan­si­yon ve et­ki­le­ri ko­nu­sun­da Prof. Dr. Os­man Erk, biz­le­re bir­çok bil­gi ver­di.

SORU 1: Hipertansiyonun önemi nedir ve neden ortaya çıkar?

Hi­per­tan­si­yon ge­liş­miş ül­ke­ler­de ön­le­ne­bi­lir er­ken ölüm­le­rin en sık ne­de­ni­dir. Hi­per­tan­si­yon %90-95 ora­nın­da her­han­gi bir ne­de­ne bağ­lı ol­ma­dan or­ta­ya çı­kar ve esan­si­yel hi­per­tan­si­yon ola­rak ad­lan­dı­rı­lır. Yüz­de 5-10 ora­nın­da ise Böb­rek has­ta­lık­la­rı, böb­rek üs­tü be­zi ve hi­po­fiz tü­mör­le­ri, ti­ro­id has­ta­lık­la­rı (hi­per­ti­ro­idi, hi­po­ti­ro­idi), uy­ku-ap­ne sen­dro­mu, ha­mi­le­lik ve ilaç­lar (kor­ti­zon, an­ti­ro­ma­tiz­mal ilaç­lar, do­ğum kon­trol hap­la­rı) ne­de­ni ile or­ta­ya çı­kar.

SORU 2: Hipertansiyon başka hangi hastalıklara yol açar?

Kalp yetersizliği, böbrek yetersizliği, koroner arter hastalığı, beyin damar hastalıkları ve beyin kanaması, periferik (çevresel) atardamar hastalıkları, aort diseksiyonu (aortanın yırtılması) ani ölüm ve cinsel yetersizliğe neden olabilir.

SORU 3: Hipertansiyon daha çok hangi hastalıklarla birliktedir?

Hipertansiyon, Tip II diabetes mellitüs (şeker hastalığı), ürik asit yüksekliği (gut hastalığı), kolesterol ve trigliserid yüksekliği ile birlikte olma eğilimindedir. Şeker hastalarının yüzde 40 kadarı hipertansiyon hastasıdır. Obezite, bel kalınlığı hipertansiyon riskini artırır.

SORU 4: Hipertansiyon hangi değerleri geçerse tedavi edilmelidir?

Sistolik kan basıncı 140 mmHg’yi, diastolik kan basıncı 90 mmHg’yi geçerse mutlaka tedaviye başlanılmalıdır. Kişide hipertansiyon yanı sıra şeker hastalığı, koroner kalp hastalıkları gibi hastalıklar var ise bu değerler 130/80 mmHg’ye çekilebilir.

SORU 5: Hipertansiyonun ilaçlarla tedavisi nasıl yapılır?

Hipertansiyonun tedavisi için 6 grup antihipertansif ilaç vardır ve doktor denetiminde hastaların metabolik özelliklerine göre bir grup ilaçla başlanır ve eğer tedavi yeterli olmaz ise diğer grup ilaçlar tedaviye eklenerek kontrol sağlanır.

SORU 6: İlaç dışı yaşam değişiklikleri tedavide önemli midir?

Has­ta­lar mut­la­ka za­yıf­la­ma­lı­dır. 1 kg’­lık ki­lo kay­bı tan­si­yo­nu 1 mmHg ka­dar dü­şü­re­cek­tir. Tuz alı­mı mut­la­ka azal­tıl­ma­lı­dır. Mar­ket­ler­de­ki am­ba­laj­lı, iş­len­miş, pa­ket­len­miş gı­da ürün­le­rin­de tuz mik­ta­rı ol­duk­ça faz­la­dır. Bu tür gı­da­lar­dan uzak du­rul­ma­lı­dır. Tuz an­ti­bak­te­ri­yel özel­lik­le­re sa­hip ol­du­ğu için (mik­ro­or­ga­niz­ma­la­rın su­yu­nu çe­ke­rek öl­dü­rür) he­men her tür gı­da­da bol mik­tar­da var­dır, or­ga­nik ve do­ğal ürün­ler ter­cih edil­me­li­dir. Tuz alı­mı 2.4 gr/gün sod­yum, 6 gr/gün sod­yum klo­rür de­ğer­le­ri­ni geç­me­me­li­dir. (Tu­zun yüz­de 40’ı sod­yum, %60’ı klo­rür­dür) Dü­zen­li eg­zer­siz (can­lı, tem­po­lu 30-45 da­ki­ka yü­rü­yüş) tan­si­yo­nu 10 mmHg ka­dar dü­şü­rür. Al­kol alı­mı kı­sıt­lan­ma­lı­dır. Er­kek­ler 30 ml (720 ml bi­ra, 300 ml şa­rap), ka­dın­lar 15 ml den faz­la al­kol al­ma­ma­lı­dır. Si­ga­ra bı­ra­kıl­ma­lı, tü­tün ürün­le­ri kul­la­nıl­ma­ma­lı­dır. Ba­lık tü­ke­ti­mi­ne ve lif­li bes­len­me­ye önem ve­ril­me­li­dir. Ta­ze mey­ve, seb­ze tü­ke­ti­mi ar­tı­rıl­ma­lı; doy­muş yağ­lar azal­tıl­ma­lı­dır. Po­tas­yum, kal­si­yum ve mag­nez­yum­lu gı­da­lar tü­ke­til­me­li­dir.

SORU 7: Hastaların beslenmesi hangi şekilde olmalıdır?

Di­yet, Ome­ga 3 yağ asit­le­rin­den (ba­lık, ce­viz, se­mi­zo­tu, ke­ten to­hu­mu, ye­şil­lik­ler), kal­si­yum­dan (ba­dem, bro­ko­li, süt), mag­nez­yum­dan (ku­ru­ye­miş, ye­şil­lik­ler), po­tas­yum­dan (muz, pa­ta­tes, yo­ğurt, ka­yı­sı, ka­vun, por­ta­kal) zen­gin ol­ma­lı­dır.

Tü­tün Ürün­le­rin­den Uzak Du­run…

Ma­den su­yu ve so­da­lar ay­nı za­man­da sod­yum mi­ne­ra­lin­den de zen­gin­dir. Sod­yum alı­mı­nı sı­nır­lan­dır­ma­sı ge­re­ken yük­sek tan­si­yon­lu bi­rey­le­rin ma­den su­la­rı ve so­da­la­rı­nı faz­la tü­ket­me­me­si ge­re­kir. Dü­zen­li eg­zer­siz (can­lı, tem­po­lu 30-45 da­ki­ka yü­rü­yüş) tan­si­yo­nu 10 mmHg ka­dar dü­şü­rür. Al­kol alı­mı kı­sıt­lan­ma­lı­dır. Er­kek­ler 30 ml (720 ml bi­ra, 300 ml şa­rap), ka­dın­lar 15 ml den faz­la al­kol alın­ma­ma­lı­dır. Si­ga­ra içiliyorsa derhal bı­ra­kıl­ma­lı, tü­tün ürün­le­ri ke­sin­lik­le kul­la­nıl­ma­ma­lı­dır.