Yunanca Telos (son), Meros (parça) anlamına gelmektedir. Telomerler kromozomların uçlarında yer alan, genetik bilgi taşımayan, DNA ve protein içeren bölgelerdir. Telomerler kromozomları korur, kromozom uçlarının birbirine yapışmasını engeller, kromozomlara uygun bir pozisyon sağlar. Telomerler basitçe ayakkabı bağlarının uçlarında yer alan, bağların açılmasını ve deforme olmasını önleyen metal parçalara benzetilebilir. Telomer uzunluğu hücre çoğalmasını ve dolayısı ile yaşam süresini belirleyen en önemli unsurlardan biridir. Telomer boyu ne kadar kısa ise yaşam o kadar kısadır.
Telomer Ne Kadar Kısa İse Ömür O Kadar Kısalır
Telomerlerin kritik bir kısalığa ulaşması yaşlanmayı başlatan unsurlardan biridir. Oksidatif stres ve inflamasyona yol açan karbonhidratlar ve şeker, fastfood yiyecekler, hayvansal proteinler, işlenmiş gıdalar, asidik gıdalar, doymuş ve trans yağ içeren gıdalar telomer boylarını kısaltıcı etki yapmaktadır. Sigara içilmesi, HIV virüsü infeksiyonu, sisplatin gibi bazı kanser ilaçları da telomerlerdeki kısalmayı hızlandırabilirler.
Bunları Yap Telomerler Uzasın
Sebze ve meyveler, bitkisel proteinler, tekli doymamış yağlar, omega 3, antioksidan vitaminler, resveratrol, egzersiz, uyku, sakin ve dingin bir yaşam, B vitaminleri, haftada 4-5 gün akşamları 12 saat kadar aç kalmak telomerleri koruyucu etki yaratmaktadır. Akdeniz diyeti ve Okinawa diyetlerinin telomerleri uzatıcı etki gösterdiği ispatlanmıştır.
Yaşlanmaya Neden Olan Etkenler
- Serbest radikaller, antioksidan sistemin yetersizliği
- Toksinler, çevresel kirlilik, radyoaktivite, manyetik kirlenme
- Glikozilasyon
- Hormonlarda azalma
- İnsülin direnci, şeker hastalığı
- Sağlıksız ve hareketsiz yaşam tarzı
- Sağlıksız beslenme
- Sigara, alkol, uyuşturucu
- Stres, depresyon
- Uyku kalitesinde azalma
- Genetik miras
- Vücut yağlanması, obezite
- Geçirilmiş hastalıklar
- Aşırı egzersiz
- Damar yaşlanması (ateroskleroz)
- Kolesterol yüksekliği
- Homosistein yüksekliği
Telomeraz Gençlik İksiri mi?
Telomeraz; hücre içerisinde var olan, kısalan telomerleri onaran, telomerlerin bitmemesini sağlayan bir enzimdir. Hücrenin telomer boyu ve telomeraz enzim aktivitesi hücrenin kaç defa bölünebileceğini yani yaşam süresini belirlemektedir. Telomer boyunun kısalmasını önleyen tedaviler ve telomeraz aktivitesini arttıran tedavilerle yaşlanma sürecinin yavaşlatılabileceği düşünülmektedir. Kanserli hücre ve dokularda telomeraz enzimi oldukça etkindir. Telomeraz normal hücrelerde hücrenin çok daha fazla sayıda bölünmesini ve dolayısı ile çok daha uzun yaşamasını sağlarken, kanserli hücrelerin sonsuz bir hızla çoğalmasına neden olmaktadır. Yaşlanma, genetik ve çevresel faktörler telomerlerde hasarlara neden olabilir.
Telomeraz Hapı Ömrü Uzatır mı?
Telomeraz aktivitesini arttıran ilaç Türkiye’de de satılmaktadır. FDA onayı almadığı için ilaç değil takviye kategorisinde değerlendirilmektedir. Etkinliği, kısa ve uzun vade yan etkileri bilinmemektedir. Ağızdan alınan hapın emilerek hücrelere ulaşıp çekirdeğin içerisine girip telomerleri tamir edip etmediği tam olarak kestirilememektedir.