Vücudun orkestra şefi olarak nitelendirilen tiroid bezinin korunması için süt, yumurta ve yeşil sebzelerin yanı sıra balık tüketimine de önem vermek gerekiyor…
Endokrin sistem bir bütündür ve oldukça hassas bir organ olan tiroid bezi bu sistem içinde yer alır. Tiroid bezi, beyinde yer alan hipotalamus ve hipofiz bölgelerinin kontrolü altodadır. Tiroid bezinde tiroid hormonlarının sentezi ve kana verilmesi için birçok enzimin normal aktivite göstermesi gerekir. Yeterli oranda tiroid hormonunun oluşması için tirozin aminoasidi ve iyoda ihtiyaç vardır. Tiroid ve endokrin hormonları birbirlerini direkt olarak etkiler. Örneğin kortizol ve insülin hormonları, tiroid hormonlarını değişik aşamalarda etkileme potansiyeline sahiptir, iyot ve tirozinden sonra tiroid sağlığı için vazgeçilmez olan besin maddeleri selenyum ve çinkodur. Selenyum ve çinko, tiroid hormonu yapımında yer alan enzimleri ve T4 hormonunu dokularda T3 hormonuna dönüştüren enzimleri aktif hale getirerek önemli bir işlev görür. Çinko ayrıca hipofizden TRH hormonunun salınımına yardımcı olur. Selenyum da antioksidan bir bileşiktir.
Tiroid Sağlığı İçin Tüketilmesi Gereken Yiyecekler
- İyot: Yağlı balıklar
- Tirozin: Esmer pirinç kepeği, peynir, mısır, süt, süt ürünleri, yumurta, balık, et, deniz ürünleri, yer fıstığı, balkabağı çekirdeği, susam, kesilmiş sütün suyu, tam buğday gibi protein bakımından zengin besinler
- Omega 3: Yumurta, yağlı balıklar, yeşil yapraklı sebzeler, keten tohumu, ceviz
- Tekli doymamış yağ asitleri: Zeytin, avokado
- Selenyum: Balık, kuru baklagiller, mantar, susam, ay çekirdeği, selenyumdan zengin yumurta
- Çinko: Badem, istiridye, yengeç, tavuk eti, hindi eti
- Antioksidan, vitamin, mineral ve fitobesinler: Yeşil yapraklı sebzeler, dereotu
Hastalar Nelere Dikkat Etmeli?
Tiroid hastalıklarında, özellikle de hipertiroid ve hipotiroidde serbest radikal miktarı bir diyet yapmak önemlidir. B, A, C ve E vitaminlerinin gıdalarla yerine konması mümkün olmazsa, vitamin takviyesinin yapılması gerekir. Hipertiroidde omega 3 ihtiyacı da artar. Keten tohumu, ceviz, yeşil yapraklı sebzeler bu açıdan çok önemlidir. Fakat balıklarda omega 3 ile birlikte bol miktarda iyot bulunduğu için hipertiroidi olan hastaların fazla balık tüketmesi uygun olmayabilir. Hipertiroidin tekrarlamasına yol açabilir, bu nedenle uzak durulmalıdır. Hipertiroidde kas kaybını önlemek için proteinden zengin gıdaların tüketilmesi özellikle önemlidir. Hipertiroidi olanların genellikle kolesterolü yüksek olduğundan kolesterol bakımından zengin hayvansal ürünlerin tüketilmesinden uzak durulmalıdır.
Tiroid Sağlığını Bozan Etkenler
- Guatrogenler: Karalahana, turp, brüksel lahanası, karnabahar, kırmızı turp, şalgam. Bu besinlerin içinde bulunan ve tiroidi olumsuz etkileyen izotiyosiyanatların etkisi bu besinleri pişirmekle azalabilir.
- Kafein: Kahve, çay, çikolata, meşrubat. Kafein hipofiz bezinden ACTH hormonunu salgılanmasına ve kortizol seviyesinin yükselmesine yol açar.
- Çevresel toksinler, ağır metaller: Fluor, klor, cıva ve diğerleri
- Sigara: Sigara dumanında yer alan tiyosiyanat, iyodun tiroid bezi tarafından tutulmasını azaltır, sigara tiroid bezini ve nodülleri büyütür.
- Basit karbonhidratlar: Basit karbonhidratlar fazla miktarda insülin salgılanmasına neden olur. İnsülin de kortizol gibi tiroid sağlığını olumsuz etkilemektedir.
- Soya
- Alkol
- Yapay tatlandırıcılar
- Stres hormonu (kortizol)
Her Tiroid Nodülü Kanser İşareti midir?
Tiroid nodüllerinin kanser olup olmadığı önemli bir sorundur. Bu bakımdan tiroid kanserleri için belirlenmiş risk faktörleri vardır. Baş, boyun bölgesi ve göğse radyoterapi uygulanmış olması, nodülün erkekte, çocukta veya genç, erişkin yaşta ortaya çıkması, nodülün ses kısıklığı ve komşu bölgelerde bezelerle birlikte ortaya çıkması kanser açısından önemlidir. Nodülün büyüklüğü de önem taşır. 2 cm’den büyük nodüllerin dikkatli bir şekilde incelenmesi ve kanser olmadığının mutlaka belirlenmesi gerekir. 2 cm’den küçük nodüller komşu bölgelerde bezelerle birlikte, sert ve çevre dokulara yapışıklık gösteriyor ise risklidir ve gerekirse cerrahi işlem uygulanarak alınmalıdır. Tiroid nodüllerinin incelenmesinde tiroid sintigrafisi önemlidir. Tiroid sintigrafisinde sıcak görünen nodüllerin kanser olmadığı söylenebilir. Nodül soğuk yani radyoaktif madde tutmamış ise kist, nodül veya kanser olabilir. Nodüllerin değerlendirilmesinde tiroid ultrasonografisi önemlidir. Tecrübeli bir radyoloğun yapacağı ultrasonografik tetkik dikkate alınmalıdır. Nodülün ultrasonografik özelliklerine göre gerekirse ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılmalıdır. Bu süreçte negatif bir sonuç ortaya çıkarsa ve şüphe devam ederse işlem 6 ay sonra tekrarlanmalıdır.