Ülkemizde 8 milyon kişi diyabetin pençesinde kıvranıyor. Şeker yerine kullanılan suni tatlandırıcılar ve ‘light’ içecekler insülini uyararak bu hastalığa zemin hazırlıyor…
Diyabet yani şeker hastalığının görülme sıklığı son yıllarda tırmanışa geçti. Dünyada 420 milyon, Türkiye’de ise 8 milyon kişi şeker hastalığının pençesinde kıvranmaya başladı. Öyle ki, bu hastalık 12 yaşında bile görülür oldu. Diyabette genetiğin risk faktörü olduğunu ifade eden Prof. Dr. Osman Erk, “Fakat hastalığın tüm dünya ölçeğinde hızla yaygınlaşması sadece genetik risklerle açıklanamaz. Çevresel etkenler ve sürdürülen yaşam biçimi diyabetin ortaya çıkmasında en önemli faktördür. Genler diyabet silahını doldurur fakat tetiği çeken çevre ve yaşam biçimidir” dedi.
Light Yalanı…
İşlenmiş, hazır, unlu gıda tüketimi, bol şekerli asitli içecekler ve ‘light’ denilen suni tatlandırıcılı besinlerin de diyabeti tırmanışa geçirdiğini söyleyen Prof. Dr. Osman Erk, “Yapay şeker, açlık ve tokluk hormonlarının işlevini görmesini engeller. İnsülin salgılanmasını uyararak şeker hastalığına zemin hazırlar” diye konuştu. Şekerli sıvı içeceklerin obezite ve diyabete katı gıdalardan daha sık neden olduğunu, bu tür içeceklerdeki kafeinin insülin direncini kolaylaştırıp bağımlılık yaptığını anlatan Prof. Dr. Erk, “Bu durumda kişi doyma hissi duymaz ve hızla kilo alır. Ortalama bir şekerli sıvı içecekle günde 150-200 kalori fazladan alınmış olur. Bu da bir yılda 6-8 kilo daha fazla şişmanlık anlamına gelir” dedi. Prof. Dr. Erk, şu uyarılarda bulundu:
- Obezite, diyabet ve hipertansiyon kardeş hastalıklardır ve tüm dünyada önlenebilir ölüm nedenlerinin başında yer alırlar.
- Birinci derece akrabalarında diyabet olanlarda risk yüksektir. Bazen hastalık önce çocuklarda daha sonra ebeveynlerde ortaya çıkabilir.
- Açlık insülin düzeyinin 5 olması ideal, 5-10 arasında olması makul, 10’un üzerinde olması ise tehlikelidir.
- Yüksek açlık-tokluk insülin seviyeleri gelecekteki şeker ve kalp hastalığı açısından gösterge niteliğindedir.
- Bel ne kadar kalın ise pankreas o kadar insülin salgılıyor demektir.
- Stres ve uykusuzluk kan kortizol düzeyini artırarak kan şekeri ve kolesterolü yükseltir, bel kalınlığı artar ve diyabet gelişimi kolaylaşır.
- Kilo arttıkça buna paralel olarak şeker hastalığı gelişme riski yükselir.
Diyabet Hastaları Nasıl Beslenmeli
Kahvaltı da dahil her ana yemekte maydanoz, pazı, marul, tere, kereviz yaprağı, semizotu, roka, hindiba, fesleğen, biberiye, lahana, brokoli, karalahana gibi sebzelerden yapılmış; salatalık, domates, biber, soğan ilave edilmiş, üzerine hafif sirke ve limon eklenmiş salata vazgeçilmez olmalıdır. Brokoli, kuşkonmaz, karalahana, ıspanak, pazı, semizotu, Brüksel lahanası, deniz börülcesi gibi sebzeler çeşitlendirilerek sık sık tüketilmelidir. Soya fasulyesi ve yer fıstığı GDO’lu olduğu için yenilmemelidir. Taze fasulye, bezelye ölçülü yenilmelidir. Mercimek, nohut ve kuru fasulye dönüşümlü tüketilmelidir. Ancak porsiyon küçük olmalıdır. Her gün 2-3 öğüne bölünerek, 10 ceviz, badem, fındık veya çam fıstığı yenilebilir. Haftada iki kez açık deniz somonu, hamsi veya istavrit yenilebilir. Zeytinyağı da dahil tüm yağlardan uzak durulmalıdır. Zeytinyağı yerine zeytinin kendisi tüketilmelidir. Otlaklarda beslenen hayvanların etleri ve tavukların yumurtaları yenilebilir. Et haftada iki kez tüketilebilir. Yaş ve kan yağı düzeyine göre günde 1 yumurta yenilebilir. Pişmiş havuç, mısır, patates sınırlı tüketilebilir.
Fastfood Tehlike
Ambalajlı gıdalardan uzak durulmasını söyleyen Prof. Dr. Osman Erk, fastfood beslenmenin de diyabete neden olduğunu belirterek şöyle konuştu: “Hamburger, kolalı ve gazlı içecekler, patates kızartması, toz şeker ve beyaz undan yapılmış gıdalar tüketilerek şeker hastalığının sadece ilaçlarla tedavi edilmeye çalışılması hastalığın komplikasyonlarını önlemeye yetmez. İçinde bol miktarda fruktozdan zengin mısır şurubu ve kafein bulunan sıvı içecekler, şeker hastalığına davetiye çıkartır. Bunların içindeki kafein bağımlılık yaratır.”
Diyabetli Hastalara Yasak Gıdalar
Asla: Patates, beyaz pirinç, beyaz ekmek, her türlü tatlı, gazlı ve kolalı içecekler, kuru meyveler, meyve suları.
Seyrek-çok az miktarda: Kavun, karpuz, muz, incir, üzüm.
Nasıl Tanı Konuluyor?
- Açlık kan şekeri 126 mg/dl’nin üzerinde olması
- Herhangi bir zamanda kan şeker düzeyinin 200 mg/ dl’nin üzerinde olması
- Oral glikoz tolerans testinde 2 saatlik plazma glikozunun 200 mg/dl’nin üzerinde olması
Kronik Ölümcül Hastalıkların Kaynağı
- Diyabet, kalp-damar hastalıklarının eş değeridir.
- %75 oranında hipertansiyonla birlikte seyreder.
- Erişkinlerde en sık körlük nedenidir.
- Diyabetik hastaların %70-80’inde karaciğer yağlanması, az kısmında karaciğer sirozu vardır.
- Alzheimer olma riski 4 kat artmıştır.
- Depresyon ve duygu durum bozukluğu yaşanır.
- Kanser riski artar. Beyin hastalıkları, el-ayaklarda his kaybının en sık nedenidir.
- Felç riskini 3-4 kat artırır.
- Ani ve erken ölüm riski yüksektir.
Risk Faktörleri Ne Dikkat
- Aile öyküsü (genetik)
- 45 yaş üzeri olmak
- Yüksek tansiyon
- Gebelikte diyabetin ortaya çıkıp, sonrasında ortadan kalkması
- İri çocuk doğurmak
- İyi huylu kolesterolün 45 mg/dl’den az olması
- Trigliseridlerin 250 mg/dl’nin üzerinde olması
Riski Azaltan Faktörler
- Kilo kontrolü
- Doğal ve taze besinler
- Fiziksel aktivite
- Yeterli uyku
- Huzurlu hayat