İyodun Fazlası da Zararlı
Kaya tuzu, himalaya tuzu kullanılmamalıdır. İyotlu tuz karanlık ve serin yerde saklanmalıdır. İyotlu tuz, yemeklere piştikten sonra ilave edilmelidir. Aksi takdirde tuzdaki iyot, kaynayan yemekle buharlaşıp gider. İyodun eksikliği kadar fazla alımının da zararlı olduğu unutulmamalıdır. Tiroid hastalıklarının en önemli nedeni olan iyot eksikliği, özellikle hamilelik ve emzirme dönemlerinde ciddi sorunlara yol açabiliyor. Düşük, erken doğum, doğumsal anomaliler ve bebeklerde zekâ geriliği bu sorunlar arasında yer alıyor…
İyot, vücutta büyüme ve gelişmeyi sağlayan tiroid hormonlarının işlevini yerine getirirken kullandığı en önemli elementlerden biridir. Sağlıklı hormon sentezi için yeterli miktarda iyot alınmalıdır. Günlük iyot gereksinimi 100-300 mikrogram kadardır. Doğurganlık yaşındaki kadınlarda ve ergenlik dönemine kadar çocuklarda iyot gereksinimi fazladır. Vücutta içeriğinde iyot barındıran tek madde tiroid hormonudur. İyodun asıl kaynağı yiyecekler, tuz ve su ile alınan iyottur…
Basit Guatr
Tiroid bezinin normalden büyük oluşuna guatr adı verilmektedir. Endemik yani basit guatrın ortaya çıkışında birçok faktör rol oynar. İyot eksikliği bu faktörlerin başında yer alır. Genetik faktörlerin, besinlerle fazla miktarda quatrojen alımının, içinde fazla flüor ve bakteri bulunan suların tüketilmesinin endemik guatra yol açtığı bildirilmektedir. Fakat aşırı iyot tüketimi de tiroid bezinin çalışmasını bloke edebilir.
Kadınlarda Daha Yaygın
Türkiye’de endemik (basit) guatr yaygın bir hastalıktır. Türkiye topraklarının iyot bakımından fakir olması endemik guatrın en önde gelen nedenidir. Endemik bölgelerde, basit guatrlar görülebileceği gibi; uzaktan bakıldığında bile rahatlıkla fark edilebilen, birçok nodüle sahip guatrlar da görülebilir. Guatr kadınlarda daha kolay ve sıklıkla ortaya çıkmaktadır. Kadınların iyot eksikliğine duyarlılığı daha fazladır. Özellikle iyot etkinliğinin bulunduğu bölgelerde fazla karalahana tüketimi guatra neden olabilir.
Soya Ürünleri de Hastalığı Tetikliyor!
Türkiye’de soya ürünleri giderek daha fazla kullanılmaya başlanmıştır. Bilindiği gibi GDO’lu ürün olan soyanın sütü ve peyniri market raflarında yer almaktadır. Soya kıymasının, et ürünlerine katkı maddesi olarak yönetmeliklere aykırı biçimde yaygın olarak kullanılması söz konusudur. Soya ürünlerinin guatra yatkın olan kişilerde guatr ve hipotiroidiye yol açtığı bilinmektedir. Yine GDO’lu bir ürün olan fıstık, hijyen olmayan içme suları, dezenfektanlar, öksürük şurubu gibi iyot içeren tıbbi ürünler de hassas kişilerde guatra neden olabilir.
Önemli Bir Uyarı
Kişilerin günlük iyot alımlarını artırmak, iyot yetersizliğine karşı alınabilecek başlıca önlemlerden, özellikle bu önlem guatr bulgusunun henüz mevcut olmadığı çocuklarda ve erişkinlerde daha etkili oluyor. İyot alımındaki artış, var olan guatrı tedavi etmekten çok guatrın görülme sıklığının azalmasında etkilidir.
Kimler İçin Sakıncalı?
Bazı tiroid hastalarının örneğin Graves hastalığı, Hashimoto tiroidi ve sıcak nodülü olan hastaların iyotlu tuz kullanmaları sakıncalıdır. İyot tiroid bezi hastalıklarının önlenmesinde çok etkilidir fakat tiroid hastalıkları başladıktan sonra iyottan sakınmak gereklidir. Fazla iyot tüketenlerde tiroid kanseri, hipertiroidi ve Hashimoto hastalığı sıklığı artmıştır.
Çocukları Olumsuz Etkiliyor
Hamilelerde tiroid fonksiyonlarının araştırılması, yeni doğanlarda tiroid hormonlarının saptanması pahalı fakat sağlıklı toplum açısından son derece önemli unsurlardır. Ciddi iyot eksikliği anne karnındaki çocukta ortaya çıkarsa kretenizm adı verilen zekâ geriliği, sağırlık, konuşamama ve diğer felçlerle birlikte olabilen bir hastalık tablosu görülür. Endemik guatr sorununun kontrolünde ana nokta iyot eksikliğinin önlenmesidir. Amerika ve İsviçre geçen yüzyılın başlarında tuzlara iyot ilave ederek bu sorunu çözmüştür. Ancak iyodun fazla miktarlarda tüketilmesi de guatrı tetikleyebilir. İyot eksikliği olan kadınlarda spontane düşükler ve ölü doğumlar daha sık olarak kaydedilmektedir. Tahminlere göre, her yıl doğan yaklaşık 40 milyon çocuk, annelerinin diyetinde yeterince iyot bulunmaması yüzünden farklı ölçülerde zihinsel gerilik riskiyle karşı karşıya kalmaktadır.
Nasıl Önlenebilir?
Endemik guatrın önlenmesi ve tedavisinde tiroid hormonları ve iyottan yararlanılmaktadır. İyot, tuz ve ekmek gibi besin maddelerine ilave edilerek kullanılmaktadır. Ülkemizde iyot ve selenyum eksikliği sık olduğu için iyotlu tuz ve selenyumdan zengin gıdaların tüketimi tiroid sağlığı bakımından önemlidir.