Çok sıkı diyet yapmanıza rağmen kilo veremiyorsanız tiroit kontrolü yaptırmanızda fayda var. Zira tiroit hastalıkları, kilo kaybına veya aşırı kilo alımına neden olabiliyor… İnsan sağlığı, metabolizma, büyüme ve gelişmeye çok önemli katkıları olan tiroit hormonları, boynun ön tarafında bulunan ve ağırlığı 15-20 gr olan tiroit bezi tarafından salgılanır. Tiroit hormonlarının salgılanması, hedef doku ve hücrelerde etkilerinin ortaya çıkması çok hassas kontrol mekanizmaları tarafından ayarlanmaktadır. İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk vücudumuzda pek çok önemli fonksiyonu olan tiroit konusunda bilinmesi gerekenleri anlattı…
Tiroit Hormonunun Düşmanları
Tiroit bezi, tiroit hormonlarının üretimi ve salgılanmasında tek başına rol oynayan bir organ değildir. Tiroit bezi T4 ve T3 adı verilen iki hormonu üretir ve salgılar. Tiroit hormonlarının üretim ve salgılanmasında beynin hipotalamus bölgesinden, hipofiz ve tiroit aksından söz edilir. Hipotalamus ve hipofizi etkileyen hastalıklar, hormonal bozukluklar, stres, iyot eksikliği, hormon yapımı ve salgılanması rolü olan enzimlerin doğuştan eksikliği ve çeşitli maddelerce etkisiz hale getirilmesi tiroit hormon üretimi ve salgılanmasını bozarak genel vücut sağlığına zarar verir. T4’ün T3’e dönüşümü pek çok farklı faktörden etkilenebilir.
Vücuda Etkileri Nelerdir?
Tiroit hormonları organizmadaki hemen bütün sistemleri etkiler, bütün vücut dokularının metabolik aktivitesini artırır. Metabolik aktivitesinin artmasıyla birlikte protein sentezi, büyüme ve gelişme, zihinsel işlevlerde artış ve diğer endokrin bezlerin aktivitesinde artışlar ortaya çıkar. Tiroit hormonlarının büyüme ve gelişme üzerinde önemli etkileri vardır. Tiroit hormonu eksikliğinde vücut ve kemik gelişmesi geri kalır, kemikleşme kusurlu oluşur. Tiroit hormonlarının sinir sistemindeki etkisi de önemlidir. Anne karnında veya doğumdan sonra tiroit hormonu eksikliği beyin ve zekâ gelişimini engeller. Tiroit hormonlarının kalp ve dolaşım sisteminde önemli etkileri vardır. Kalbin normal olarak çalışması ve kan akımını sağlayabilmesi için tiroit hormonlarına ihtiyaç vardır. Tiroit hormonları, karbonhidrat ve yağ metabolizmasını da düzenleyerek kilo kontrolü sağlar; kan glikoz, kolesterol, trigliserid düzeylerinin normal aralıklarda olmasını sağlar. İştahınız açık olduğu halde kilo kaybediyor ya da sıkı diyetler yapmanıza rağmen kilo alıyorsanız tiroit kontrolü yaptırmanızda fayda var. Son yıllarda çevremizde de adını sıkça duymaya alışık olduğumuz tiroit hastalıkları, aşırı kilo alımı veya kilo kaybı gibi belirtilerle kendini gösterebiliyor…
İşte Tiroit Hastalıkları
Hipotiroit
Yetersiz tiroit hormonu üretimine bağlı olarak ortaya çıkan tabloya hipotiroit denir. Çocuk hipotiroidisinde boy kısalığı ve zekâ geriliği görülür. Tanı, doğumdan hemen sonraki ilk 10 gün içinde TSH ve tiroit hormonlarının ölçülmesiyle konulabilir. Erişkin hipotiroidileri sessiz bir şekilde başlar. Orta ve ileri yaşlarda ortaya çıkan hipotiroidilerin en sık nedeni Hashimoto tiroidi ve primer tiroit atrofisidir. Bu iki hastalık bağışıklık sistemiyle ilgili (otoimmün) olarak kabul edilir. Vücudun bağışıklık sistemi, tiroit bezinin bazı yapıtaşlarını yabancı veya düşman gibi algılayarak antikorlar üretir ve tiroit bezi harabiyeti ortaya çıkar.
Belirtileri: Kabızlık, Üşüme, Uyuklama hali, Unutkanlık, Kilo verememe, Ses kalınlaşması, Kısırlık, Hareketlerde ve zihinsel hızda yavaşlama, Adet düzensizliği
Hashimoto Tiroidi
20-50 yaş arasındaki kişilerde sık rastlanan bir hastalıktır. Erkeklerde seyrek görülür. Hipotiroit belirti ve bulguları olan bir kişide tiroit hormonlarının ölçümü, tiroit oto-antikorlarının tayini, TSH ölçümü ve gerekirse ince iğne aspirasyon biyopsisiyle tanı rahatlıkla konabilir. Tedavide tiroit hormonlarının verilmesi, iyotlu tuz kullanılmaması ve cerrahi operasyondan kaçınmak önemlidir. İnsanların korktuğu bir hastalık olmasına rağmen, kronik seyirli ve selim bir hastalıktır.
Subakut Tiroit
Ateşli bir üst solunum yolu enfeksiyonu gibi başlayan bu hastalıkta tiroit bezinde ağrılı bir büyüme meydana gelir. Tiroit bezinin viral bir etkenle enfekte olması sonucu geliştiği düşünülmektedir. Tiroit bezinin harabiyeti sonucu kana dökülen tiroit hormonlarının etkisine bağlı olarak tiroit hormon fazlalığı belirti ve bulguları ortaya çıkabilir. Bu belirtiler geçicidir ve sıklıkla 1-2 ay içinde iyileşme görülür. Tekrar eden vakalarda zaman içinde kalıcı hipotiroidi gelişebilir.
Hipertiroit
Tiroit bezinin aşırı hormon salgılaması ve kanda tiroit hormonlarının artmasına hipertiroit denilir. Sık rastlanan hipertiroidi durumları, Basedow-Graves hastalığı, toksik multinodüler guatr, toksik adenom ve iyoda bağlı hipertiroididir.
Graves Hastalığı
Hipertiroidin en yaygın formudur, bağışıklık sistemiyle ilgili (otoimmün) bir hastalıktır. Tıpkı Hashimoto tiroidinde olduğu gibi tiroit dokusunun yapıtaşlarına karşı vücudun geliştirdiği oto-antikorlara bağlı olarak ortaya çıkar. Tiroit bezindeki TSH alıcılarına karşı ortaya çıkan tiroit uyarıcı antikorlar sonucu gelişir. Hipertiroit belirtileri yanı sıra, basit guatr ve göz belirtileri ön plandadır.
Belirtileri
- Çarpıntı, titreme, gözlerde öne fırlama
- Sigara içen hastalarda kör olma riski
- Gözlerde sulanma, kızarma, yaşarma
- Aşırı sinirlilik
- Uykusuzluk
- İshal
- Aşırı iştah olmasına rağmen kilo kaybı
Dikkat!
Basit bir kan testi olan TSH ile tiroit hastası olup olmadığınız kolaylıkla teşhis edilebilir.